Osmanlı Diyarbekiri’nde Köle ve Cariyeler (18. ve 19. yy.)

Osmanlı coğrafyasının muhtelif yerlerindeki kölelik ve cariyelik uygulamalarını konu edinen birçok araştırma gerçekleştirilmesine rağmen Osmanlı’nın önemli bir eyalet merkezi olan Diyarbekir’deki köle cariyelerin şimdiye kadar herhangi araştırmaya edilmemesi mühim noksanlıktır. Bu ihtiyaçtan hareketle meydana gelen bu çalışmada, Diyarbekiri’ndeki cariyelere dair oldukça kıymetli veri bulgulara ulaşılmıştır. 18. 19. yüzyıl Diyarbekir (Amid) şer‘iyye sicillerinde tespit edilen sayısı 159’dur. İlgili dönem Diyarbekir’inde pek fazla bulunmadığı ortaya çıkmıştır. Buna paralel olarak cariye sahibi kişilerin genelde ağa, bey, efendi gibi unvanları haiz genel itibariyle zengin mevki oldukları gözlenmiştir. Araştırma, ilgili dönemde kölelere nazaran çok daha talep gördüğünü insanların kölelerden ziyade edindiklerini koymuştur. Nitekim kölelerin yaklaşık iki katıdır. Bununla birlikte cariyeler az azat edilmişlerdir. Tespit tüm üçte birinin azatlı olduğu bunların hür bireyler toplumun ekonomik sosyal hayatına başarıyla entegre edilmiştir. İmparatorluğun geneline durumlarının iyi olduğu, belgelere yansıyan umumi mağduriyetlerinin